*** శ్రీ రామ ***
****************
మా ఊళ్ళో ఎకరం పొలం ఖరీదు పది లక్షలు.దానిమీద బ్యాంక్ వడ్డీ చూసుకుంటే కనిష్టంగా ఏడాదికి డబ్బై వేలు నుండి ఎనైబై వేలు మధ్యలో వస్తుంది. తుఫాన్ లొచ్చినా, భూకంపాలు వచ్చినా మనకి ఢొకా లేని ఆదాయం...ఇంట్లో కూర్చుని ఏం చెయ్యకుండా వచ్చే ఆదాయం కదా...
అదే పొలం సాగుచేస్తే.... కష్టం అంతా పోను రైతుకి ఎకరాకి సంవత్సరానికి మిగిలేది ఇరవై ఐదు నుండి ముప్పై వేలు. ఇది కూడా ఆ పంట వరదలు, తుఫాన్లు, పురుగు, చీడ, వర్షాభావం, గిట్టుబాటు ధర ఇవన్నీ దాటుకుని వస్తే మిగిలేది.
ఇక రైతు ఉద్యోగం లో ఎన్ని రిస్కులు ....
ముసురు పడితే పకోడీలు తిందామా , బిరియాని చేసుకుందామా అని మిగతా ప్రపంచం అంతా ఆలోచిస్తున్న టైం లో పంట ఏమైపోతుందా అన్న టెన్షన్...
ఎప్పుడు ప్రభుత్వం సెజ్ పేరుతో పచ్చని పొలం లాక్కుని ప్రభుత్వ కనీస ధర చేతిలో పెడుతుందా అన్న టెన్షన్...
"ఏరా మీ చేలో ఆ సూరిగాడి ఆవుపడి మేస్తుంటే నువ్వేంటి ఇక్కడ తాపీగా కూర్చున్నావ్ " అని పక్కింటి రైతు హెచ్చరిస్తే పరిగెట్టే టెన్షన్...
"ఈ ఏడాదికి ఇక వర్షాలు లేనట్టేనట్రా...ఇక పొలానికి నీళ్ళు వదలరు అని ఇరిగేషన్ డిపార్ట్మెంట్ వాళ్ళు చెప్తున్నారు" అంటుంటే అప్పటివరకూ చేసిన కష్టం అంతా మట్టిపాలు అయిపోయినందుకు అటు ప్రకృతిని నిందించలేక ఇటు తర్వాత పంటకి పెట్టుబడి ఎలా తేవాలా అనే టెన్షన్ ..
" అన్నీ సమకూరి పండించినా .... ఆఖర్లో సరి ఆయిన మద్దతు ధర లేక ..పంట పారబొసుకొవాల్సిన పరిస్తితి వచ్చే టెన్షన్"...
పైన రెండు ఆప్షన్స్ ఇస్తే మనలాంటి తెలివయిన వాళ్ళు ఏం ఆలోచిస్తాం?...... హాయిగా పొలం అమ్మేసి దర్జాగ చీకు చింతా లేకుండా వడ్డీ తింటూ బ్రతక్క.... ఈ కష్టాలు పడుతూ ...ఆ వచ్చీరాని ఆదాయం కోసం ఎందుకు తాపత్రయం అని డిసైడ్ అయిపోతాం కదా... ఇదే సలహా మన రైతన్నలకి ఇచ్చినప్పుడూ మనం వినే టిపికల్ సమాధానాలు ఇలా ఉంటాయి .....
- నాకు ఈ పని తప్ప ఇంకేం తెలవదు రా... మా నాన్న ఇదే నేర్పించాడు... తరతరాలుగా ఇదే భూమితల్లిని నమ్ముకున్నాం...అంత త్వరగా ఎలా వదిలేసుకుంటాం...
- అందరూ అలానే మానుకుంటే... ఇక ప్రజలకి తిండి ఎట్టాగరా... ఎవరో ఒకరు చెయ్యాలి కదా ఈ పని...
- అరేయ్..మీరు కంప్యూటర్ ముందు కూర్చుని ఏవేవో కనిపెడుతూ ఉంటారటకదా...అలాగే కాస్త ఈ చీడ పీడలకు తట్టుకునే మంచి వంగడాలు పుట్టించడమో , కాస్త తక్కువ ధరకే కరెంట్ వచ్చేలా ఎదయినా ప్రత్యామ్నాయం కనిపెట్టడం చేస్తే మాకీ కష్టాలు ఉండవు కదా (కాస్త లోక జ్ఞానం తెలిసున్న మా మేనమామ రైతు చెప్పేది..)
రైతులందరి జీవితాల్లో కొన్ని సినిమాల్లో చూపించినట్టు .... పల్లెటూళ్ళో లంకంత కొంప... చుట్టూ పెద్ద తోట...పాడి .. ఎప్పుడూ కళకళలాడుతూ ఇల్లాలు, పిల్లలు ఇవేం రియల్ లైఫ్ లో ఉండవు. ఎక్కడో పది ఊళ్ళకి కూడా అలాంటి ఆసామి ఉండడు...ఒకప్పుడు బాగా బతికిన రైతు కూడా ఈ రోజుల్లో రైతు కూలీగా మారాల్సోచ్చిన పరిస్థితి ...
మనం మన ఉద్యోగంలో రాణించాలన్నా లేక వ్యాపారం బాగా అభివృద్ధి చెయ్యాలన్నా, సంపాదించాలన్నా... బాగా కష్ట పడతాం....కానీ మనం ఎంత కష్టపడినా...మనకి ప్రతిఫలం దక్కకుండా మన కంట్రోల్ లో లేని ఏదన్నా ఎక్స్టర్నల్ ఫ్యాక్టర్ అడ్డుపడుతుంటే ఎంత బాధ గా ఉంటుంది మనకు... అదే ఫ్యాక్టర్ అలానే కొనసాగుతుంటే వెంటనే ఉద్యోగం మార్చేస్తాం ... అదే ఇక్కడ రైతు తన కష్టం తో పాటు...మానవుడి ఏ మాత్రం కంట్రోల్ లేని ప్రకృతి అనే ఎక్స్టర్నల్ ఫ్యాక్టర్ ని కూడా నమ్ముకోవాలి.
****************
కొన్నేళ్ళ క్రితం బెంగళూరులో ఉండే రోజుల్లో ఒకసారి రిజర్వేషన్ చేయించుకోవడానికి కంటోన్మెంట్ రైల్వే స్టేషన్ కి వెళ్లాను. అయిదో ఆరో కౌంటర్స్ ఉన్నాయి...దాంట్లో తక్కువ మంది క్యూ ఉన్న కౌంటర్ చూసుకుని నుంచున్నా... టైం కిల్ చెయ్యడానికి మొబైల్ తీసి ఆడుకుంటున్నాను... ఎప్పట్లాగే నేను నుంచున్న లైన్ తప్ప మిగతా లైన్లన్నీ స్పీడ్ గా కదులుతున్నాయి... కాసేపున్నాక .....క్యూ అసలు కదలడం లేదేమిటా అని అని చూస్తే కౌంటర్ దగ్గర ఒక ఆర్మీ జవాను ఒక చేత్తో రిజర్వేషన్ ఫార్మ్స్ కట్ట రెండో చేత్తో వాళ్ళకొచ్చే కన్సెషన్ ఫార్మ్స్ కట్ట పట్టుకుని ఒకదాని తరువాత ఒకటి ఇస్తున్నాడు. ఈ కన్సెషన్ ఫార్మ్స్ వల్ల మామూలు టికెట్ రిజర్వేషన్ చెయ్యడానికి కన్నా ఎక్కువ టైం పడుతుంది అనుకుంటా... క్యూ జనం లో కొద్ది అసహనం...ఈ లోపు ఒక టికెట్ రిజర్వేషన్ అయిపోగానే... అతను వేరే టికెట్ కి ఫారం ఇచ్చాడు. అప్పటివరకూ ఓపిగ్గా నించున్న జనం లో ఇద్దరు... "ఏం నువ్వొక్కడివే ఇంత టైం తీసుకుంటే మేం ఆఫీసుల్లో పర్మిషన్ తీసుకు వచ్చాం... మేం వెళ్ళొద్దా...ఎంత సేపు నుంచోవాలి అని" అని అరడవడం మొదలు పెట్టారు. అయితే అతను ఆల్రేడి ఒకసారి కొన్ని టికెట్స్ చేయించుకుని మళ్ళీ లైన్ లో వెనుక నుంచుని క్యూ లో వచ్చి మిగతావి చేయించుకుంటున్నాడు అని రిజర్వేషన్ ఆఫీసరు చెప్తున్నాడు కానీ నా వెనుక నుంచున్న ఈ ఇద్దరు వినిపించుకునే స్టేజ్ లో లేరు. వాళ్ళ హిందీ , కన్నడ డైలాగుల్లో కొన్ని అర్ధమయినవి ఏమిటంటే... ఫ్రీ గా టికెట్ వస్తున్నప్పుడు అందరికన్నా వెనక్కి నుంచోవాలి... ఫుల్ డబ్బులిచ్చి కొనుక్కునే వాళ్లకి ప్రిఫెరేన్స్ ఇవ్వాలి అని... ఈ గొడవ జరుగుతుండగా... కొంచెం తటపటాయిస్తూనే ఆ జవాను లాస్ట్ టికెట్ కి రిజర్వేషన్ ఫారం ఇచ్చాడు. అంతే నా వెనుకున్న వాళ్ళు ఇక రెచ్చిపోయి తిట్టడం మొదలు పెట్టారు... దానితో అతను...కొంచెం ఫీల్ అయ్యి...ఇచ్చిన ఫారం మళ్ళీ తీసేసుకుని...వెనక్కి వెళ్లి నుంచున్నాడు...అలా వెనక్కి వెళ్తున్నప్పుడు అతని మొఖం లో ఫీలింగ్స్ చూసి...ఎందుకో నాకు కొంచెం బాధ కలిగింది ...వెంటనే నేను లైన్ నుండి తప్పుకుని... అతని వెనుక నుంచున్నా.. నన్ను చూసి ఇంకో ఇద్దరు నా వెనక్కి వచ్చారు. ఆ తరువాత ఆరిచిన వాళ్ళలో ఒకడు కూడా వచ్చి మా వెనుక నుంచున్నాడు ...మిగిలిన వాడు మాత్రం ఇవేమీ పట్టనట్టు రిజర్వేషన్ చేయించుకు వెళ్ళిపోయాడు... వాడు వెళ్ళిపోతూ నన్ను కొంచెం చిరాగ్గా చూసి పోయాడనుకోండి...
నా రిజర్వేషన్ అయిపోయాక వెనక్కి వస్తుంటే ... నాకు థాంక్స్ చెప్పడానికి ఆ జవాన్ అక్కడే నుంచున్నాడు... చాయ్ తాగుదామా అన్నాడు... నాకు కొంచెం మొహమాటం అడ్డొచ్చినా...సర్లే అని ఓకే అన్నా... అతనికి హిందీ తప్ప ఇంకేం రాదు...నాకు హిందీ అంతంత మాత్రం... ఫ్లాట్ఫాం మీద కాంటీన్ లో టీ తాగుతూ ఉంటే అతను చెప్తున్నాడు... అతనిది ఉత్తరప్రదేశ్ లో ఏదో మారు మూల పల్లె... ట్రైన్ లో డిల్లీ వెళ్లి అక్కడనుండి మళ్ళీ పదహారు గంటలు దూరం వాళ్ళ ఊరు ... ఇతని కుటుంబానికి సైనిక నేపథ్యం లేకపోయినా ఆ ఊళ్ళో ఎక్కువ మంది సైన్యం లో పనిచేసేవారేనట.... భార్య , పిల్లలు , తల్లితండ్రులు అక్కడే ఉన్నారు... వాళ్ళని చూసి సంవత్సరం అయిందట... అతనికి అతని కొలీగ్స్ కి కలిపి రిజర్వేషన్ చేయించడానికి వాళ్ళ ఆఫీసరు ఒకరికే పర్మిషన్ ఇస్తాడట అందుకే ఆ పెద్ద కట్ట.... పెద్ద ర్యాంక్ కాకపోవడం తో జీతం అంత ఏమీ ఉండదు అనిపించింది. అలా కాసేపు మాట్లాడాక...వెళ్ళే ముందు టీ కి డబ్బులిస్తుంటే...లేదు లేదు నేను పిలిచాను కాబట్టి నేను ఇవ్వాలి అని పట్టుపట్టి అతనే ఇచ్చి వెళ్ళిపోయాడు...
నేను తిరిగి ఆఫీసుకి వచ్చాక ....జరిగిన సంఘటన మళ్ళీ నెమరు వేసుకున్నా....
అలా నలబై గంటల దూరం లో ... అందరిని వదిలేసి...సంవత్సరానికి ఒకసారే మాత్రమే ఇంటికివెళ్ళేలా ఉండే ఊరిలో అప్పుడు నాకు వచ్చే జీతానికి రెట్టింపు జీతం వచ్చే ఒక ఉద్యోగం ఇస్తే నేను వెళ్తానా ?? అని.... ఆ తరువాత...అదే ఉద్యోగం లో ప్రాణాపాయం కూడా ఉంటే...అసలు ఎంత జీతమొస్తే వెళ్ళగలను అని ఆలోచించాను...అప్పుడు అనిపించింది....ఎంత ఇచ్చినా వెళ్ళలేను అని....కావాలంటే మా ఊరు వెళ్ళిపోయి ఆటో నడుపుకుంటూ అయినా బ్రతుకుతాను కానీ... ఆ ఉద్యోగం మాత్రం చెయ్యలేనోమో అనిపించంది....మరి అందరూ నాలానే అనుకుంటే ఇక మన సరిహద్దుని కాపాడేది ఎవరూ?
అప్పుడు అనిపించింది....కొన్ని ఉద్యోగాలు చెయ్యడానికి అర్హత, నైపుణ్యం, ఆకర్షణీయమయిన జీతం ఇవేం సరిపోవు.... ఇంకా ఏదో కావాలి... దాని పేరు ఏమిటో నిర్వచించలేను కానీ... అది ఉన్నది మాత్రం ఈ రైతు కి , జవాను కి మాత్రమే....
ఈ రెండు ముక్కలు రాయడానికి ఇన్స్పిరేషన్ కలిగించే బజ్ రాసిన లలిత డి. గారికి ప్రత్యేక కృతజ్ఞతలు ...
నా రిజర్వేషన్ అయిపోయాక వెనక్కి వస్తుంటే ... నాకు థాంక్స్ చెప్పడానికి ఆ జవాన్ అక్కడే నుంచున్నాడు... చాయ్ తాగుదామా అన్నాడు... నాకు కొంచెం మొహమాటం అడ్డొచ్చినా...సర్లే అని ఓకే అన్నా... అతనికి హిందీ తప్ప ఇంకేం రాదు...నాకు హిందీ అంతంత మాత్రం... ఫ్లాట్ఫాం మీద కాంటీన్ లో టీ తాగుతూ ఉంటే అతను చెప్తున్నాడు... అతనిది ఉత్తరప్రదేశ్ లో ఏదో మారు మూల పల్లె... ట్రైన్ లో డిల్లీ వెళ్లి అక్కడనుండి మళ్ళీ పదహారు గంటలు దూరం వాళ్ళ ఊరు ... ఇతని కుటుంబానికి సైనిక నేపథ్యం లేకపోయినా ఆ ఊళ్ళో ఎక్కువ మంది సైన్యం లో పనిచేసేవారేనట.... భార్య , పిల్లలు , తల్లితండ్రులు అక్కడే ఉన్నారు... వాళ్ళని చూసి సంవత్సరం అయిందట... అతనికి అతని కొలీగ్స్ కి కలిపి రిజర్వేషన్ చేయించడానికి వాళ్ళ ఆఫీసరు ఒకరికే పర్మిషన్ ఇస్తాడట అందుకే ఆ పెద్ద కట్ట.... పెద్ద ర్యాంక్ కాకపోవడం తో జీతం అంత ఏమీ ఉండదు అనిపించింది. అలా కాసేపు మాట్లాడాక...వెళ్ళే ముందు టీ కి డబ్బులిస్తుంటే...లేదు లేదు నేను పిలిచాను కాబట్టి నేను ఇవ్వాలి అని పట్టుపట్టి అతనే ఇచ్చి వెళ్ళిపోయాడు...
నేను తిరిగి ఆఫీసుకి వచ్చాక ....జరిగిన సంఘటన మళ్ళీ నెమరు వేసుకున్నా....
అలా నలబై గంటల దూరం లో ... అందరిని వదిలేసి...సంవత్సరానికి ఒకసారే మాత్రమే ఇంటికివెళ్ళేలా ఉండే ఊరిలో అప్పుడు నాకు వచ్చే జీతానికి రెట్టింపు జీతం వచ్చే ఒక ఉద్యోగం ఇస్తే నేను వెళ్తానా ?? అని.... ఆ తరువాత...అదే ఉద్యోగం లో ప్రాణాపాయం కూడా ఉంటే...అసలు ఎంత జీతమొస్తే వెళ్ళగలను అని ఆలోచించాను...అప్పుడు అనిపించింది....ఎంత ఇచ్చినా వెళ్ళలేను అని....కావాలంటే మా ఊరు వెళ్ళిపోయి ఆటో నడుపుకుంటూ అయినా బ్రతుకుతాను కానీ... ఆ ఉద్యోగం మాత్రం చెయ్యలేనోమో అనిపించంది....మరి అందరూ నాలానే అనుకుంటే ఇక మన సరిహద్దుని కాపాడేది ఎవరూ?
అప్పుడు అనిపించింది....కొన్ని ఉద్యోగాలు చెయ్యడానికి అర్హత, నైపుణ్యం, ఆకర్షణీయమయిన జీతం ఇవేం సరిపోవు.... ఇంకా ఏదో కావాలి... దాని పేరు ఏమిటో నిర్వచించలేను కానీ... అది ఉన్నది మాత్రం ఈ రైతు కి , జవాను కి మాత్రమే....
మనం రెండుపూట్లా కడుపునిండా తిని కంటినిండా నిశ్చింతగా నిద్రపొవడానికి కారణమయిన వీళ్లకి ఏమిచ్చి వాళ్ళ రుణం తీర్చుకోగలం.... కనీసం కొంచెం గౌరవం ?
ఈ రెండు ముక్కలు రాయడానికి ఇన్స్పిరేషన్ కలిగించే బజ్ రాసిన లలిత డి. గారికి ప్రత్యేక కృతజ్ఞతలు ...
- మంచు